Ayva ağacı, gülgiller familyasından 4-5 metre boylarında olan bir meyve ağacıdır. Kökleri fazla derine inmez ve gövdesi kırmızı-kahverengidir. Eski bir tarihi olan ayva ağaçları günümüzde 10 ile 1000 metre arası yükseklikte olan her yerde yetişir. Ayvalar için en iyi iklim deniz iklimidir. İyi bir üretim için iklim ve hava koşullarının fazla nemli ve soğuk olmaması lazımdır.
Fazla nem ve soğuk elde edilecek olan meyvelerin sert ve kalitesiz olmasına sebep olur. Ayva ağacı fazla kireçli toprağı sevmez bu yüzden özellik olarak nötr topraklar tercih edilmelidir. Ağaç dikimi için ılık bölgelerde kasım-ocak, soğuk bölgelerde şubat-mart ayları arası uygundur.
Ayva ağacının sulanması
Orta Anadolu gibi yazı kurak geçen yerlerde ayva ağaçları sulanır. Sağlıklı ve düzenli büyümeleri ve kaliteli meyve vermeleri için sulanmaları şarttır. Sulama işlemi yapılırken aşırı sulama ve suyu gövdeye vermekten kaçınılmalıdır. Yeterli bir sulama gerektiğinden karık ve salma gibi yöntemlerden kaçınıp, yağmurlama, damlama yöntemleri kullanılmalıdır. Ayva bahçeleri kurmak için iyi yağışlı bölgeleri tercih edilmelidir.
Ayva ağacının budanması
Fidanın alınmasıyla ilk budama başlamış olur. Gövde alçaktan taçlanır. Meyveler sürgün uçlarında oluştuğu için dalların uçları derin budanmaz. Başlangıçta budama iyi yapılırsa ileri ki yıllarda fazla budamaya gerek kalmaz. Aşı yapılması gerektiğinde durgun göz aşısı tercih edilir.
Ayva ağacının hasadı
Ayvaların yeşilden sarıya dönmesi ve havlı türlerinin de havının kolayca silinmesi meyvelerin olgunlaştığını gösterir. Ayvaların boğucu, susuz ve tatsız olmamaları için iyice olgunlaşması beklenmelidir. Toplama işleminde silkeleme yapılmaz. El veya makasla dal ile birleştiği yerden koparılarak toplanır. Ayvalar sert bir meyve olsa da darbe aldığı yerden hemen çürümeye ve kararmaya başlayacağından toplarken özen göstermek gerekmektedir. Toplanan ayvalar soğuk hava depolarında 2- 3 ay bekletilebilir.
Ayva çeşitleri
Bardak ayvası: bu cins meyve veren ağaç genellikle tek gövdeli ve 3-4 metre uzunluğundadır. Ayvaların üzeri tüylü, içi sulu ve mayhoştur. Eylül sonlarında toplanan ayvalar, kilerde uzun süre saklanarak hevenk yapılır. Bardak ayvası olan ağaçlar verimlidir.
Demir ayvası: Ekim ayında olgunlaşan meyvelerin ağacı çok gövdeli ve kuvvetlidir. Bu ağacın meyveleri yeşilimtırak sarı, parlak renkte, eti sert ve sulu, tüysüzdür.
Ekmek ayvası: Kocaeli tarafında yetiştirilen ağaç, seyrek dallı ve verimlidir. Mutfak meyvesi olarak gösterişli ve lezzetlidir. Kabuğu sarı, içi etli ve suludur.
Limon ayvası: Eylül sonlarına doğru olgunlaşıp toplanan meyveler piyasada aranan türlerdendir. Toparlak, rengi sarı, kalın kabukludur. Tadı gevrek ve mayhoştur. Ağacı önce dikine büyür, yaşlandıkça aşağı doğru sarkmaya başlar. Toplanan limon ayvalar, aralık ayına kadar saklanabilir.
Eşme ayvası: Son zamanlarda Marmara bölgesinde yetiştiriciliği artan ağacın meyvesi yuvarlak, şişkin ve sofralık kullanılacak ölçüde lezzetlidir. Mart ayına kadar saklanabilir.
