Gürgen Ağacı
Gürgen Ağacı, Gürgengillerden, kerestesi çok tutulan bir ağaç türüdür. Yurdumuzda Karadeniz bölgesinde pek çok gürgen ormanı mevcuttur. Kerestecilikte çok kullanılır. Yakıt olarak da kullanılır. Gürgen, kibar şartlar isteyen nazik bir ağaç çeşidi değildir. Kurak ve kötü topraklarda olgunlaşabilir. Başlıca çeşitleri; Akgürgen, Amerikan gürgeni, yürek yapraklı gürgen ve Japon gürgenidir.
Yurdumuzda en fazla akgürgen yetişir. Sürgünlerde iki sıralı sarmal olarak sıralanmış olan sivri uçlu tomurcuklar, çok sayıda kiremitvari sıralanmış olan pullarla kaplanmıştır. Kayınlarda olduğu gibi sürgünler sıkışmış bir açı yapmaz. Onlarda yatmış durumdadır. Uzun saplı yapraklar iki sıra durumunda sıralanmıştır. Kenarları keskin, iki dişlidir.
Erkek ve dişi çiçekler ilkbaharda yetişir. Bunlarda birinciler önceki yılın kısa sürgünlerinin ucunda aşağı bakan yalancı başak durumları meydana getirirler. Boyları 4-6 cm'dir. Çember yapıda ve aralıklı çiçeklidir. Dişi çiçekler, son yıllara ait yeni teşekkül etmiş olan uzun sürüngenlerin uç kısmında bulunur ve aşağı bakan durumlardan meydana gelirler. Meyveleri yassı, sivri uçlu, sert kabuklu ufak fındıksı şekillidir. Meyve örtüsü, onun etrafa yayılmasına yarayan kanat durumu görür. Çiçek açma ilkbaharda yapraklanma ile olur. Meyveler ise sonbaharda yetişir. Gürgen ağaçlarının ışık istekleri azdır. Gölgeden hoşlanırlar. Bu nedenle meşe ormanları için değerleri bir dolgu ağacıdır. Fakat nem ve toprak istedikleri yüksektir.
Kütük sürgünü verme özellikleri yoğundur. Meyveleri ekildiği zaman çoğu zaman gelecek baharda çimlenir ve olgunlaşır. Gürgen cinsinin halen Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da doğal olarak olgunlaşan 26 kadar çeşidi vardır. Bunlardan sadece ikisine Türkiye'nin farklı ormanbölgelerinde rastlanır.
Avrupa gürgeni türüne Carpinus betulus da denilir. Boyu nadir olarak 20 metre olur. 850 metreden daha yükseklerde ve kuzeyde 57 derece enleminin haricinde olgunlaşmaz. Doğu gürgenine Carpinus orientalis de denir. Bu gürgen ağacının boyutları 5 veya 6 metreye kadar uzayabilir. Amerikan gürgeni bu ağaca Carpirus Americana da denilmektedir. Amerikan gürgeni, Avrupa gürgeninden daha büyük ve daha hoştur. Bu gürgen ağacı tohumla veya Avrupa gürgen ağacından aşılanarak üretilir. Amerikan Gürgen'inin odunu baya kullanışlıdır. Kuzey Amerika'da yetişen bu ağaç, Kanada'da altın ağaç olarak adlandırılır. Türkiye'de gürgen ağacı iki türe ayrılır:
Adi gürgen ağacının boyutları yaklaşık olarak 20 metre civarına kadar uzayabilir. Doğu gürgeni ancak 5-6 metre boyutlarına ulaşabilmektedir. Türkiye'de Doğu gürgeni ve Avrupa gürgeni; Karadeniz'in kıyı kesimlerindeki ormanlarında, meşe, kestane ve diğer yapraklı olan ağaçlarla yetişmektedir. Çoruh vadisinde, Bolu ve Kastamonu ormanlarında, Amanos Dağlarında ufak ufak gruplar halinde yetişmektedir. Türkiye'de gürgen ağacının yetiştirilmesi Trakya Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi, Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde olgunlaşma gösterir. Gürgen ağacının kerestesi çok sağlam olduğu için mobilya imalatında oldukça yaygın bir şekilde kullanılır.
Kullanıldığı yerler; Gürgenlerin beyaz renkli, ağır odunları oldukça dayanıklıdır. Önceden beri yakacak olarak oldukça kıymetlidir.
18.01.2024 23:55:51
Gürgen Ağacı ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
